Inhoudsopgave:
- De opening van Beethovens Vijfde
- De lengte van Beethovens Vijfde
- Luister naar de hele vijfde van Beethoven
- Opname van Beethovens Vijfde
Frances Metcalfe leerde voor het eerst noten lezen op vierjarige leeftijd. Ze is nu een gepensioneerde ambulante muziekleraar die gespecialiseerd is in de viool.
De opening van Beethovens Vijfde
Voor zo'n baanbrekend werk amuseert het me dat het deel dat de meeste mensen kennen slechts een klein fragment is. Toen vroeg ik me af over wat meer vragen over Beethovens Vijfde:
Ik heb waarschijnlijk al uw aandacht. Wat bedoel je, hoeveel hebben het goed? Hoe kunnen ze dat niet? Het is een van de beroemde stukken ter wereld!
Laten we eens kijken naar dat openingsfragment. Het is vijf maten lang, slechts vier noten, herhaald maar een toon lager, zodat het klinkt als een vraag. Vier noten! Maar weet je echt hoe ze moeten klinken? En weet jij het antwoord op die vraag?
De lengte van Beethovens Vijfde
Nu naar de lengte. Ik heb vele, vele malen meer dan die vijf maten gehoord en gespeeld en weet het antwoord op die vraag.
In de tijd van Beethoven werden symfonieën in de regel opgesplitst in vier delen die bewegingen worden genoemd. Over het algemeen was het patroon:
Voor het geval je het je afvraagt, een menuet is een nogal statige dans met drie beats op een maat. Een scherzo, populair gemaakt door Beethoven, zweept ook in drie tellen mee naar een maat, maar is sneller dan het menuet. Trio's zetten de stijl voort maar gebruiken contrasterende muziek, waarna de muziek uit het menuet of scherzo hervat.
De hele symfonie duurt ongeveer 25 minuten, waarvan het eerste deel, aangedreven door de stoppende eerste paar noten, ergens tussen de zeven en acht in beslag neemt.
Het fantastische aan de opmerkelijke opening is de manier waarop Beethoven de eerste vijf maten door het hele werk heen gebruikt. In feite zou kunnen worden beweerd dat het de eerste twee balken zijn die het aandrijven.
Tijdens het eerste deel is er nauwelijks een onderbreking van dat iconische thema dat meedogenloos in vele uitgebreide vormen naar buiten stroomt. Ook al wordt er een tweede melodie geïntroduceerd, meer lyrisch en minder denderend ritmisch van opbouw, deze wordt met de eerste vier noten als begeleiding doorgeschoten. Er lijkt geen ontkomen aan wat Beethoven had opgemerkt als ‘het lot klopt aan de deur’.
Maar daar stopt Beethoven niet. Het inleidende thema doordringt de hele symfonie en verenigt haar. Met andere woorden, het eerste deel is de tender die drie rijtuigen trekt die gevuld zijn met niet allemaal dezelfde goederen, maar over het algemeen soortgelijke goederen, zoals verschillende mineralen, harde diamanten, kalksteen, houtskool, antraciet. De beroemde vier noten versterken het derde deel en verschijnen zelfs als een direct citaat in het vierde. Alleen het tweede langzame deel is vrij van het repetitieve thema, een zoete onderbreking van de voorgaande onstuitbare dynamo.
Ik heb gespeculeerd dat een potentiële vijfennegentig procent de opening van Beethovens kwint herkent. Dus, wie zou in staat zijn om de volgende vijf maten mee te zingen en de vijf daarna? Plots zakt dat percentage. Tien procent misschien? Het zou me niet verbazen als het minder was, hoewel in Groot-Brittannië de televisiezender ITV in het verleden een relatief gezond deel van de baanbrekende beweging heeft gebruikt om reclame te maken voor de aankomende sportevenementen - zeker veel meer dan de inleidende vijf bars. Hopelijk blijven die forse extra maatregelen lang in het geheugen gegrift en vermaken ze iedereen nog lang na de campagne.
En wat betreft de andere bewegingen, wie heeft daar enig idee van? Inmiddels zakt die royale tien procent. Kinderen die in het schoolorkest hebben gezeten, hebben misschien een verkorte versie van het laatste deel gespeeld. Het is een hoofdbestanddeel van het amateurrepertoire dat met verve kan worden doorgeschraapt tot grote vreugde van luisterende ouders tijdens het eindejaarsconcert. Het is een populaire keuze, onstuimig en heroïsch. Alle instrumenten krijgen iets interessants om te spelen en het is vrolijk. Maar als je het afzonderlijk hoorde, zou je er dan een naam aan kunnen geven?
Luister naar de hele vijfde van Beethoven
Nu heb je opnieuw kennis gemaakt met de eerste vijf maten en heb je waarschijnlijk gelijk gekregen over hoe het gespeeld moet worden. Als je de rest van de symfonie niet kent, zoek die dan op. Je kunt er nu zelfs apps voor downloaden. Als je verder gaat en de cd zoekt, koop er dan geen onder leiding van Klemperer of Toscanini. Je bent dood tegen de tijd dat ze het einde bereiken, dat ze er zo lang over doen. Ga voor de papa van de opnames, en bestel de spannende Carlos Kleiber-versie die als een gestroomlijnde speer voort galoppeert. Eerlijk gezegd, je zult niet teleurgesteld worden.
En mag ik een pleidooi houden? In godsnaam, zing het niet als een klaagzang. Beethoven zette een notitie op de partituur om aan te geven op welk tempo hij de partituur wilde spelen. Een geweldige lik, eigenlijk, 108 beats, of 108 dahs als je wilt, per minuut. Dat noem je verhuizen.
Opname van Beethovens Vijfde
